Kimileri burayı 'İstanbul Müzikçiler Çarşısı', kimileri 'İstanbul Mefruşatçılar/ Makineciler Çarşısı', kimileri ise 'İstanbul Manifaturacılar Çarşısı' olarak biliyor. Haklılar zira 'İMÇ'nin açılımı hepsine uyuyor ve çarşıda hem müzikçiler, hem mefruşat ve makinacılar, hem de manifaturacılar var. Üstelik çarşı aynı zamanda da Türkiye'nin İlk Modern Çarşısı! Esas açılımı 'İstanbul Manifaturacılar ve Kumaşçılar Çarşısı' olan İMÇ, Cumhuriyet Dönemi'nden günümüze tam 60 senedir ayakta. Bir zamanlar İstanbul'un en modern çarşısı olarak parmakla gösterilen İMÇ, şimdilerde çoğu insan tarafından çirkin, demoda, İstanbul'un silüetini bozan bir yapı olarak görülüyor... (fotohaber)
İMÇ zaten İstanbul Manifaturacılar Çarşısı'nın kısaltmasıysa neden sonunda yine "Çarşısı" ibaresi eklidir ki.
Çarşının Kısa Tarihi:
Bundan tam 59 yıl önceydi. İkinci Dünya Savaşı'nın yarattığı, ülkemizde de ağır bir şekilde hissedilen ekonomik krizin kötü etkileri yavaş yavaş dağılıyor; İstanbul'u umutlu günler bekliyordu. Avrupa'da ticaret canlanmış, bunun etkileri Eminönü'nde de hissedilmeye başlamıştı. Özellikle Almanya'nın başını çektiği ülkelerden Sultanhamam'a çeşit çeşit kumaşlar geliyordu. Bu olumlu gelişmeleri daha büyük fırsata dönüştürmek isteyen Sultanhamamlı manifaturacılar, beklemek yerine çalışmayı, tartışarak yeni fikirler geliştirmeyi, projeler üretmeyi tercih ettiler. Sultanhamam ve çevresi manifaturacılarla dolmuştu. Buranın dar sokaklarında mal indirip bindirmek, müşterilere hizmet etmek zorlaşmıştı. Üstüne İstanbul Belediyesi'nin Sultanhamam, Tahtakale ve çevresinin araç trafiğine kapatılması ile ilgili tebligatı manifaturacılara bildirilince, buralara sığmayan manifaturacılar için yeni ve modern bir çarşı yapılması fikri doğdu. Bu fikir kısa zamanda bin girişimci manifaturacıyı bir araya getirmeyi başardı. 1954 yılında 'modern bir çarşı' yapma isteğiyle doğan örgütlenmenin adı kondu: ''İstanbul Manifaturacılar ve Kumaşçılar Çarşısı''.
Selam çocukluğum, selam babamın dükkanı... (@ İMÇ (İstanbul Manifaturacılar Çarşısı) - @imccarsisi w/ 3 others) http://4sq.com/125dvln
1950'li yıllar, İstanbul'un kent tarihinde yıkımlarla anılır. Halk arasında 'Menderes Yıkımları' diye de bilinen imar faaliyetleri sırasında Barbaros Bulvarı, Beşiktaş-Karaköy arasında cadde; Vatan, Milliyet caddeleri, Sirkeci'den Florya'ya uzanan sahil yolu gibi birçok büyük ölçekli projelere girişildi. Bu projelerden biri de Saraçhane'den Unkapanı'na inen Atatürk Bulvarı'nın açılması işiydi. Bulvarın yanında Bozdoğan Kemeri'nden Haliç'e doğru uzanan arsa İMÇ için önerildi. Çarşının mimari projesi için bir yarışma düzenlendi ve kazanan projeyle bugünkü İMÇ'nin temelleri atıldı. O zamanlar Türkiye'nin en büyük inşaatı sayılan proje 7 yılda, sessiz sedasız tamamlandı. 160 bin metrekarelik alanda yapılan İMÇ'nin toplam bütçesi 107 milyon lirayı buldu.
Çarşı dönemin başbakanı Süleyman Demirel'in de katılımıyla görkemli bir biçimde açıldı. Açıldı açılmasına ama açılıştan sonra boş kaldı.. Çarşı için yapılan binden fazla dükkândan sadece 20-30 tanesi dolmuştu. Manifaturacılar Sultanhamam ve Tahtakale'deki dükkânlarını kapatıp buraya gelmekten çekinmişlerdi. İMÇ'ye açıldığı gün taşınan manifaturacı Nafız Bey, o dönemi şöyle anlatıyor:
Çarşının emektârlarından Nafız Bey. |
''Belediye çarşı açıldıktan sonra Sultanhamam ve Tahtakale'yi araç trafiğine kapatmadı. Eski tas, eski hamam devam etti. Esnaflar yerinden kopamadı. Belediye kararını uygulasaydı, çarşı açıldığı gün dolardı. Binanın yapılmasını teşvik eden belediye, boş kalmasını da teşvik etmiş oldu..''
İMÇ günümüzde de terk edilmiş bir yapı gibi duruyor. Toplamda 6 bloktan oluşan geniş dönümlü çarşıda, katların yarısı boş, dükkânların çoğu kapanmış, ya da hiç açılmamış. Özellikle 6.bloktaki plakçıların yerinde yeller esiyor. Plak ve kaset piyasasının çökmesi, bunların yerini CD ve internetten mp3 indirmenin alması, esnafı iyice bunalıma sokmuş. İMÇ'de hâla iş yapmaya çalışan Umut Müzik'in sahibi Hüseyin Bey;
Umut Müzik'in sahibi Hüseyin Bey. |
''Eskiden insanlar İMÇ'ye en çok plak ve kaset almak için uğrardı. Buralar insan kalabalığından geçilmezdi. Şimdi plak mı kaldı? Kaset desen onu sadece dekoratif amaçlı almaya gelenler oluyor. Kıyıda köşede bulunduruyoruz birkaç tane. CD satıyoruz anca. Bir de artık her şey internetten yapılıyor. Biz de satışlarımızı internetten yapmaya başladık. Tabi bu interneti anlamak da bayağı bir zamanımızı aldı..'' diyor.
''Ya Rock söyleyecez
ya da Hicaz, vallahi aç kalacaz''
Stüdyo Müzik'in sahibi Şerif Bey de İMÇ'deki müzik piyasasının eski günlerdeki kadar hareketli olmadığından, müzikçilerin eskiye oranla çok daha az iş yaptığından bahsetti:
plak yapcaz dediler geldim. Kumaşci la hep buralar? Kimi kandiriyonuz siz? (@ İMÇ (İstanbul Manifaturacılar Çarşısı)) http://4sq.com/154iJMV
2005 yılında İMÇ yönetimi, sahibi olduğu çarşının yanındaki boş araziye otopark yapmak için belediyeye başvurdu. Başvurunun sonucunu öğrenmek için belediyeye giden yönetimin gözüne askıda bekleyen bir imar planı değişikliği çarptı. Büyükşehir Belediyesi, İMÇ'nin altı bloğunu yıkarak yerine '50 prestij konutu ve arasta karakterinde çarşı' yapmak istiyordu. Prestij konutlarının mimarisi geleneksel Osmanlı evini esas alarak tasarlanacaktı. Yani binin üzerinde dükkândan oluşan (ama yarısı çalışmayan) çarşı kamulaştırılacak, Türkiye'nin o dönemde yapılmış en büyük çarşısı, 1950 sonrası modern mimarlık örneği yıkılacak ve yerine '50 prestij konutu' yapılacaktı. Projeye karşı açılan mahkemelerle yıkım tartışmaları tam 3 sene sürdü ve sonunda İMÇ lehine çözümlendi. Fakat yapılan son seçimlerden sonra buranın durumu tekrar gündeme geldi. Çarşının eski manifaturacılarından Eren Bey konuyla ilgili şunları söyledi:
İMÇ'de Erenler Makina San.Tic.Ltd.Şti.'nin sahibi Eren Bey (sağda) |
''İMÇ yapılırken mimarların en çok dikkat ettiği şey, çarşının Süleymaniye'nin silüetini bozmamasıydı. Belediyenin önce İMÇ ile Süleymaniye arasındaki metruk binaları düzenlemesi lazım. Bu metruk binalar dururken İMÇ'nin yıkılıp yerine prestij konutu yapma fikrini doğru bulmuyorum. İMÇ pırıl pırıl, tertemiz bir bina. Perde, mefruşat, halı, duvar kağıdı, dikiş makinesi, tesettür giyim, müzik gibi birçok farklı sektörün bir araya geldiği bir yer. Ama çarşı tabii ki güzelleştirilmelidir. Bugünkü modern AVMlerin olanaklarıyla donatılmalı.''
Bakalım yarım asrı devirmiş ''Türkiye'nin ilk modern çarşısı: İMÇ'' zamanla ranta ve çılgın projelere kurban gidecek mi.. Ya da sadece yenilenip tarihi yapısı korunacak ve gelecek kuşaklara 'bir dönemin mimar ve manifaturacılarının 1950'li yıllarda gerçekleştirdikleri imecenin örneği ve canlı kanıtı' olarak anlatılabilecek mi..
"Celal Abi's Secret" Fantezi iç giyimde bir dünya markası.Manifaturacılar Çarşısı B Blok Kat:3 Unkapanı(Bu bir reklamdır)
Haber: Esra Elmalı / Fotoğraflar: Esra Elmalı
Bahçeşehir Üniversitesi - Gazetecilik/Yeni Medya, 2014.